Παρασκευή 30 Οκτωβρίου 2015

Αιολική γη (ή αλλιώς: τα μωρέλια μωρέ να σώσουμε!)

Κάνει τις διαδρομές της η σκέψη, ακόμη κι όταν αυτά που συμβαίνουν είναι σπαρακτικά, ακόμη κι αν αυτό που απαιτείται είναι οι πράξεις.

Οι εικόνες προσφύγων που θαλασσοπνίγονται και μωρών που αναδύονται σαν άγγελοι από το Αιγαίο ή ... καταδύονται στα θαλάσσια βάθη ή στην άμμο της ακροθαλασσιάς, γεμίζουν τα Χρονολόγιά μας και κάποια δευτερόλεπτα του ... χρόνου μας, και ίσως αφυπνίζουν λίγο τη νανουρισμένη ανθρωπιά μας.

Αν και στην εποχή που περιγράφει ο Όμηρος οι αρετές του ιδανικού ήρωα συνοψίζονται στο δίπολο  ευγλωττία-δράση (μύθων τε ητήρ ἔργων τε πρηκτήρ, Ιλ. I 443), στις μέρες της προσφυγικής κρίσης που ζούμε, η δεύτερη αρετή είναι που έχει σημασία και που βλέπουμε να γίνεται πράξη από απλούς ανθρώπους που (μάλλον) απέχουν πολύ από το να έχουν ρητορική ικανότητα.

Κοινό στοιχείο αυτών των ανθρώπων που χωρίς δεύτερη σκέψη μού έρχονται στο μυαλό: η Λέσβος.

Ο παπα-Στρατής που άνοιξε την Αγκαλιά του πολύ πριν η κρίση πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, οι γιαγιάδες που κανακεύουν το προσφυγόπουλο για να φάει, ο ψαράς που θαλασσοπνίγεται για να σώσει τα "μωρέλια", είναι άνθρωποι αυτής της γης. 

Αυτό το νησί με τους ανθρώπους του, σε αυτή τη συγκυρία, μού θυμίζει την περιγραφή του Βενέζη για τη "γλύκα" του νησιού, που ακόμη και τα άγρια κύματα ξαφνιάζονται βλέποντας τα ήρεμα και γαλήνια βουνά της Λέσβου και "μιλούν" στην απέναντι μικρασιατική ακτή για το θαύμα του Αιγαίου.


 Αιολική γη

Κεφάλαιο πρώτο
Κιμιντένια

Όταν παραμέρισαν τα κύματα του Αιγαίου κι άρχισαν ν' αναδύονται απ' το βυθό τα βουνά της Λέσβου υγρά, στιλπνά και γαλήνια, τα κύματα είδαν ξαφνιασμένα το νησί, το νέο τους φίλο. Ήταν συνηθισμένα να ταξιδεύουν απ' τα μέρη του Κρητικού πελάγου και να σβήνουν στις ακρογιαλιές της Ανατολής, και ό,τι ξέρανε από στεριά ήταν σκληρά βουνά, κοφτοί θεόρατοι βράχοι, γη από κίτρινη πέτρα. Τούτο δω, με το νέο νησί, ήταν κάτι άλλο - ω, πόσο διαφορετικό! Γι' αυτό είπαν τα κύματα:
«Ας πάμε το μήνυμα στην πιο κοντινή γη, στη γη της Αιολίδας. Ας της πούμε για το νησί, τη νέα γη που έδεσε το φως με τη γαλήνη, για τη γραμμή και την κίνηση του που είναι τόσο ήμερη σα να έχει μέσα της τη σιωπή, ας της πούμε για το θαύμα του Αιγαίου!»
Ήρθαν τα κύματα και φέραν το μήνυμα του πελάγου στην αιολική ακτή. Ήρθαν και άλλα κύματα, κι άλλα - όλα τα κύματα. Όλα λέγαν για το παιχνίδι της γραμμής του νησιού, για το παιχνίδι της αρμονίας και της σιωπής.
Τ' άκουσαν την πρώτη μέρα τα σκληρά βουνά της Ανατολής και μείνανε αδιάφορα. Τ' άκουσαν και την άλλη, και πάλι δεν ταράχτηκαν. Όμως όταν το κακό παράγινε και κάθε στιγμή άλλο δεν ακούγανε παρά τη βουή του πελάγου να τους λέει για το θαύμα, τα βουνά παράτησαν την αταραξία τους και, περίεργα, σκύψανε πάνω απ' τα κύματα να δουν το νησί του Αιγαίου. Ζηλέψανε την αρμονία του και είπαν:
«Ας κάμουμε κ' εμείς έναν τόπο γαλήνης στη γη της Αιολίδας, που να 'ναι σαν το νησί!»
Παραμερίσανε τότε τα βουνά, τραβήχτηκαν στο βάθος, κι ο τόπος που άφησαν έγινε ο τόπος της Γαλήνης.
Τα βουνά κείνα της Ανατολής τα λένε Κιμιντένια.




Μακάρι τα κύματα, αντί να ξεβράζουν ανθρώπινα κορμιά, να καταλαγιάσουν μπροστά στα βουνά της Λέσβου για μιαν ακόμη φορά. Ας γίνει το νησί -κι όλη η Ελλάδα- γι' αυτούς τους ανθρώπους η γη "που έδεσε το φως με τη γαλήνη" και την ελπίδα.




Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2015

Το παραμύθιασμα, το παραμύθι κι η παραμυθία

Είναι η ζωή πολλαπλάσιο της ετυμολογίας; Βεβαίως!


Τρεις λέξεις. Μία, κοινή ρίζα. Διαφορετική ψυχική επενέργεια.

Παραμύθιασμα: < παραμυθιάζω = μιλώ σε κάποιον προσπαθώντας να τον πείσω για κάτι, να τον καταφέρω ή να τον εξαπατήσω / δημιουργία ψεύτικων προσδοκιών. Παράγωγη λ. το παραμυθάς = ψεύτης

Παραμύθι: (μεταξύ άλλων σημασιών) = κατάσταση ιδανική, ονειρική

Παραμυθία: παρηγοριά, ανακούφιση


Χθες, στο Λύκειο του Αριστοτέλη, με την πρωτοβουλία των Atenistas, Διάλογοι στο Λύκειον του Αριστοτέλη, έζησα το παραμύθι και την παραμυθία.

Παραμύθι και παραμυθία ήταν να περπατάς στον ίδιο χώρο που πάνω του πάτησαν τα βήματα του Δασκάλου τον 4ο αι. π.Χ., να αισθάνεσαι την "τομή στο σώμα της πόλης, που ανασαίνει επίμονα, κάτω απ' όσους περνούν και κοιτούν μονάχα μπροστά", όπως είπε ο αρχαιολόγος Κ. Πασχαλίδης.
Παραμύθι και παραμυθία ήταν, ακόμη, το "να ταξιδεύεις σε άγνωστες πτυχές της πόλης γεφυρώνοντας το παρελθόν με το παρόν", όπως προσπάθησε με πολλή επιτυχία να κάνει ο Ε. Σκιαδάς, δημοσιογράφος και ιστορικός, μέσω της διερεύνησης της ονοματοθεσίας οδών και συνοικιών της πόλης.

Παραμυθία ήταν ν' ακούς τη Φ. Τσαλίκογλου να μιλάει για την απώλεια και το πένθος, για τον "βιασμό" που συνιστά η απόκρυψή τους σε μία εποχή που μας θέλει διαρκώς χαρούμενους, "νηπενθείς" και "αλεξίθυμους", για την ανάγκη να ενσωματώσεις αρχικά την απώλεια και ύστερα να πορευθείς χέρι-χέρι με τη ζωή.

Παραμύθι ήταν ν' ακούς τον Τ. Μιχαηλίδη να "συνδιαλέγεται" με τους Ίωνες φιλοσόφους για το σύμπαν, το χάος, τη "φιλότητα" και το "νείκος" (συγχωρήστε μου την οξεία ελλείψει γραμματοσειράς αρχαίων ελληνικών), για τη μεταστοιχείωση, τη μετατροπή δηλ. ενός χημικού στοιχείου σε κάποιο άλλο.

Η αλήθεια είναι ότι τη μεταστοιχείωση δεν την πολυκατάλαβα επιστημονικά. Την ένιωσα όμως...
Το παραμύθιασμα επιστρέφει εκεί απ' όπου εκπορεύτηκε. Εγώ ευτυχώς το μεταστοιχείωσα σε παραμυθία
"Κι απ΄την ανάποδη φοριέται η φαντασία και σ' όλα τα μεγέθη της", λέει ο Ελύτης. Κι αυτό είναι ευζωΐα, λέω εγώ. De profundis.


Υ.Γ. Το έτυμον είναι ωραίο να το αναζητούμε όχι μόνο στις λέξεις μα και στις σχέσεις. Για το πρώτο διαβάζουμε λεξικά, για το δεύτερο ... ψυχές. Με μια προϋπόθεση: να μην είμαστε συναισθηματικά αναλφάβητοι.